Op vrijdag 12 en zaterdag 13 augustus 2022 verwelkomde landhuis Vollenhof bezoekers in het kader van het Tweedaags Kunstfestival. Willem Bultman uit Elburg stelde beeldhouwwerken en schilderijen tentoon op het voorplein en in de werkplaats in het voormalige koetshuis. Archie van Riemsdijk leidde bezoekers langs de aanwezige familieportretten. Voor muzikale omlijsting werd gezorgd door Inge Mulder.
Het evenement werd georganiseerd door http://www.visitoldebroek.nl van het Toeristisch Platform Oldebroek.
Al de laenen van ’t loofryk Oldebroek
Howel de naam Vollenhof pas honderd jaar later verschijnt, kan het gedicht “Op het huwelijk van den Heere Arnold Vollenhove, klerk der Provincië van Overyssel, en Joffrou Rensië Eekhout” uit 1695 dienen als geboortebewijs van het landgoed. De dichter, Arnold Moonen, verwijst naar de vele lanen die in Oldebroek werden aangeplant, ook op andere buitenplaatsen, zoals IJsselvliedt en Oldhorst:
Wat doet ge prysselyk en wyslyk, VOLLENHOVE,
Myn vrient en naemgenoot, nu ’t voorjaer groent en groeit,
Dat gij uwen gront, die straks, zoo ryk van kleuren, bloeit,
Met EEKENHOUT beplant, HOUT, dat nooit herfst beroove
Of plondere van haer, geen zon of hontstar doove
Met vrucht en sap, hoe fel de hemel ’s zomers gloeit!
Ai queeck uw jonge telg, van hemeldau besproeit,
Met teedre zorg; ik wed, haer warmte koestre en stoove
Tot op den ouen dagh uw arbeidzaeme leên,
Na dat haer vruchtbre schoot met spruiten, ongemeen
Van aert, uw tuinen ruim zoo weeligh heeft gezegent,
Als al de laenen van ’t loofryk Oldebroek.
Hier op bestraele u ’t licht steets uit een’ warmen hoek.
Hierop zij RENSJES erf met heil van Godt beregend.
De bruid was een dochter van een regent van de stad Kampen, burgemeester Peter Eeckhout. Deze was zelf eigenaar van de naastgelegen buitenplaats die voor zijn zoon Anthoni bestemd was. Kocht de burgemeester buurmans erf erbij als bruidsschat? We weten het niet.
De huwelijkswens van Moonen kwam niet uit: er kwam maar één dochter, Gesina Catharina. Zij trouwde eerst met de secretaris van Kampen Aper Herweijer, die jong overleed. Ze hertrouwde met Frans Lemker uit Deventer, die Herweijer opvolgde en zo een van de invloedrijkste bestuurders van Kampen werd. Het zal vast geholpen hebben dat zijn oom griffier van de Staten van Overijssel was. Uit het testament van Gesina Catharina Vollenhove en secretaris Frans Lemker blijkt dat het landgoed hun levenswerk was.
Zoon Arend Jan Lemker, die net als zijn vader secretaris van Kampen was, verloor in de Franse tijd zijn ambt, maar behield de buitenplaats, die nu Vollenhof heette. Zijn zoon Frans Lemker werd onder koning Lodewijk Napoleon ‘maire’ van de stad en ook de eerste burgemeester onder koning Willem I.
De stad kreeg een nieuw havenfront, en stadsbouwmeester Nicolaas Plomp gaf mogelijk ook het Oldebroekse buiten van de burgemeester een nieuw witgepleisterd uiterlijk. De burgemeester bracht er de zomermaanden door. De familieportretten bleven in zijn woonhuis in Kampen. Als lid van de Tweede Kamer pendelde Lemker jarenlang tussen Kampen en Den Haag, maar zijn laatste jaren wijdde hij geheel aan zijn landgoed. Hij liet een beukenlaan planten en kweekte druiven en misschien ook wel ananassen.
Frans Lemker had geen kinderen. Hij trouwde op hoge leeftijd met een piepjonge Amsterdamse apothekersdochter Hierdoor bleven de collecties boeken en Hollandse meesters tot vijftig jaar na zijn dood bij elkaar. Toen de boel in 1908 werd geveild nam de directeur van het toen nog jonge Rijksmuseum, Barthold van Riemsdijk, een kijkje in het oude huis Lemker. Hij vond het wat tegenvallen, maar liet toch een aantal landschappen en stillevens kopen.
De schilderijen met de bepruikte tronies der Vollenhoves werden gekocht door de diplomaat Maurits van Vollenhoven, die het pronkboek over zijn geslacht graag opfleurde met deze naamgenoten, die eigenlijk helemaal geen familie waren. Ze zijn nu spoorloos.
Het landgoed wisselde nu in korte tijd drie keer van eigenaar, in 1908, 1913 en 1920. De laatste koper was graaf René van Bylandt, zoon van een voorzitter van de Tweede Kamer die in die taak naar men zegt niet erg uitblonk. Na tien jaar als herenboer op Vollenhof reed René op een kwade dag te hard over de IJsselbrug en botste op een melkwagen die de brug opreed. Hij ligt begraven aan de Stationsweg in Wezep.
Anna Elisabeth van Bylandt geboren gravin van Limburg Stirum erfde de landgoederen Oldhorst en Vollenhof. Ze liet Vollenhof na aan de drie kinderen van haar achternichtje Aurelia van Heeckeren, die ze goed kende omdat ze in haar woonplaats Noordwijk waren opgegroeid.
Aurelia, in haar jonge jaren actief in de golfsport, trouwde met de eveneens sportief aangelegde Adriaan van Riemsdijk, die later directeur werd van drankenfabrikant Lucas Bols. Hun kinderen, waaronder mijn vader, hielden nog lang de jaarlijkse drijfjacht in ere. Tegenwoordig is het huis een van de weinige historische buitenplaatsen die nog altijd zo worden gebruikt.
Portretten
Een aantal portretten zijn negentiende eeuws, zoals het schilderij van Adrianus van Riemsdijk van Gemert door de Brabantse kunstenaar Nicolaas de Winteroy. Deze Adrianus, uit een Tielse familie, sloeg een goed figuur als bestuurder in Limburg onder koning Willem II en werd zo de eerste jonkheer Van Riemsdijk.
Ook van de generaties na hem zijn schilderijen of foto’s aanwezig. Andere portretten hingen vroeger in het huis Molecaten, waar freule Aurelia opgroeide in de jaren 1920. Het zijn haar overgrootouders, die ooit baadden in weelde in Nederlands-Indië en later een kolenmijn kochten in het Duitse Roergebied.
Door Archie van Riemsdijk
augustus 2022.